ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ

Χρόνια δυσκοιλιότητα είναι η αραιή επέλευση εντερικής κένωσης ή η δυσχέρεια αποβολής των κοπράνων κατά την αφόδευση, οι οποίες διαρκούν για αρκετές εβδομάδες ή και περισσότερο.

Η δυσκοιλιότητα ορίζεται γενικώς ως λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα.

Αν και η περιστασιακή δυσκοιλιότητα είναι πολύ συχνή, ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν χρόνια δυσκοιλιότητα που επηρεάζει την ικανότητα τους να ανταποκριθούν στις καθημερινές δραστηριότητες τους.

Η θεραπεία της χρόνιας δυσκοιλιότητας εξαρτάται εν μέρει από την αιτιολογία της. Σε σπάνιες μόνο περιπτώσεις δεν διαπιστώνεται σαφής αιτιολογία.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

  •  Λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα
  • Ογκώδη ή σκληρά κόπρανα
    εργώδης (δύσκολη, παρατεταμένη) αφόδευση που απαιτεί μεγάλη προσπάθεια
  • Αίσθηση μπλοκαρίσματος της κένωσης στο κατώτερο ορθό
  • Αίσθηση ατελούς κένωσης
  • Ανάγκη χειρισμών για να επιτευχθεί κένωση, όπως πίεση ή μασάζ στην κοιλιά με τα χέρια, χρήση δακτύλου για αφαίρεση κοπράνων από το ορθό


Η δυσκοιλιότητα θεωρείται χρόνια όταν παρατηρούνται 2 ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα για τους τελευταίους 3 μήνες τουλάχιστον. 
 

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

  • Αιμορροϊδοπάθεια. Λόγω της έντονης προσπάθειας κατά την αφόδευση οι περιπρωκτικές φλέβες διογκώνονται δημιουργώντας τις αιμορροΐδες
  • Ραγάδα πρωκτού. Ογκώδεις ή σκληρές κενώσεις πιθανόν να προκαλέσουν μικρές αλλά ιδιαίτερα επώδυνες σχάσεις στον βλεννογόνο του πρωκτού
  • Κοπρόσταση. Η χρόνια δυσκοιλιότητα πιθανόν να προκαλέσει συγκέντρωση σκληρών κοπράνων (κοπρολίθων) που δεν αποβάλλονται από το έντερο
  • Πρόπτωση ορθού. Η χρόνια εργώδης αφόδευση πιθανόν να διατείνει ένα μικρό τμήμα του ορθού το οποίο προβάλλει έξω από τον πρωκτό.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Οι περισσότερες περιπτώσεις παροδικής δυσκοιλιότητας βελτιώνονται με τα παραπάνω μέτρα και γενικώς δεν απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση. Για την χρόνια, ανθεκτική δυσκοιλιότητα, μετά από μια λεπτομερή κλινική εξέταση και ένα πλήρες ιστορικό νοσημάτων και φαρμάκων, επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις μπορεί να είναι απαραίτητες ανάλογα με την κλινική εικόνα:

  • Αιματολογικές εξετάσεις. Είναι απαραίτητες για την διερεύνηση συστηματικών διαταραχών όπως ο υποθυρεοειδισμός, και την διάγνωση σιδηροπενικής αναιμίας
  • Κολονοσκόπηση. Με την εξέταση αυτή μπορούμε να διαγνώσουμε τυχόν στενώσεις, όγκους και εκκολπώμματα του εντέρου που προκαλούν δυσκοιλιότητα
  • Ορθοπρωκτική μανομετρία. Η εξέταση αυτή εξετάζει την μυϊκή λειτουργία και τον συντονισμό των πυελικών μυών, την αισθητικότητα και την αποθηκευτική λειτουργία του ορθού
  • Εξέταση χρόνου εντερικής διάβασης. Ο εξεταζόμενος καταπίνει μια κάψουλα που περιέχει αριθμό δεικτών ορατών σε μια ακτινογραφία που εκτελείται μερικές μέρες μετά. Από τον αριθμό και την κατανομή των δεικτών που παρέμειναν στο έντερο εξάγονται συμπεράσματα για τον χρόνο εντερικής διάβασης
  • Αφοδευογράφημα. Πρόκειται για ακτινογραφίες που λαμβάνονται ενόσω ο ασθενής καθισμένος σε ειδική τουαλέτα προσπαθεί να αποβάλει πυκνό διάλυμα βαρίου που έχει προηγουμένως εισαχθεί στο ορθό. Με τον τρόπο αυτό διαγιγνώσκονται διάφορες μορφές πρόπτωσης, ορθοκήλες, και προβλήματα στον συντονισμό των πυελικών μυών

ΑΙΤΙΑ

Η δυσκοιλιότητα προκύπτει συνήθως όταν τα κόπρανα προωθούνται με βραδύ ρυθμό κατά μήκος του πεπτικού σωλήνα, ή όταν δεν μπορούν να αποβληθούν με ευκολία από το ορθό. Η χρόνια δυσκοιλιότητα έχει πολλά πιθανά αίτια.

Μηχανικά κωλύματα στο παχύ έντερο και το ορθό

  • ραγάδα δακτυλίου
  • απόφραξη εντέρου
  • καρκίνος εντέρου
  • καλοήθης στένωση του παχέος εντέρου
  • εξωτερική πίεση του παχέος από άλλον ενδοκοιλιακό όγκο
  • καρκίνος του ορθού
  • ορθοκήλη


Διαταραχές της εντερικής και ορθικής νεύρωσης

  • Νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος
  • Σκλήρυνση κατά πλάκας
  • Νόσος του Parkinson
  • Τραυματισμός του νωτιαίου μυελού
  • Εγκεφαλικό επεισόδιο


Δυσλειτουργία των μυών που εμπλέκονται στην αφόδευση

  • Αδυναμία χαλάρωσης των μυών του πυελικού εδάφους ώστε να επιτραπεί η εντερική κένωση («πρωκτισμός»)
  • Έλλειψη σωστού συντονισμού χαλάρωσης και σύσπασης των πυελικών μυών (ασυνέργεια)
  • Αδυναμία πυελικών μυών


Ορμονικές-ενδοκρινικές μεταβολές

  • Σακχαρώδης διαβήτης
  • Υπερλειτουργία παραθυρεοειδών αδένων
  • Εγκυμοσύνη
  • Υπολειτουργία θυρεοειδούς

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

  • Τρίτη ηλικία
  • Θήλυ φύλο
  • Αφυδάτωση
  • Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες
  • Ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα (π.χ. κλινήρεις ή ακινητοποιημένοι ασθενείς)
  • Ορισμένα φάρμακα, όπως ηρεμιστικά, ναρκωτικά αναλγητικά, ορισμένα αντικαταθλιπτικά και αντιυπερτασικά
  • Ψυχιατρικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, διαταραχές σίτισης (βουλιμία, νευρογενής ανορεξία)

ΠΡΟΛΗΨΗ

  • Περιλαμβάνετε άφθονες φυτικές ίνες στην διατροφή σας, όπως φασόλια, λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής άλεσης.
  • Περιορίστε τις τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, όπως επεξεργασμένες τροφές, παράγωγα γάλακτος και κρέατος.
  • Πιείτε άφθονα υγρά.
  • Παραμείνετε ενεργοί σωματικά και ασκηθείτε τακτικά.
  • Αντιμετωπίστε κατά το δυνατόν το στρες.
  • Μην αγνοείτε την επιθυμία για αφόδευση.
  • Προσπαθήστε να επισκέπτεστε την τουαλέτα σε τακτά διαστήματα, π.χ. μετά το γεύμα ή τον πρωινό καφέ.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

H θεραπεία της χρόνιας δυσκοιλιότητας αρχίζει συνήθως με αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής που αποσκοπούν στην επιτάχυνση της διάβασης των κοπράνων κατά μήκος του εντέρου. Εάν  τα μέτρα αυτά δεν είναι αποτελεσματικά χορηγείται φαρμακευτική αγωγή, ενώ σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις σοβαρού βαθμού δυσκοιλιότητας απαιτείται χειρουργική επέμβαση.

Αλλαγές διατροφικών συνηθειών-τρόπου ζωής

  • Αυξήστε ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΑ την πρόσληψη φυτικών ινών.
  • Ασκηθείτε τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας.
  • Μην αγνοείτε την επιθυμία για αφόδευση.
  • Η σωστή στάση του σώματος στην τουαλέτα διευκολύνει την αφόδευση. (διεξοδικές οδηγίες θα λάβετε από τον ιατρό σας).

    Υπακτικά

    Υπάρχουν διάφοροι τύποι υπακτικών που διαφέρουν ως προς τον τρόπο που βοηθούν την εντερική κένωση. Αναλόγως της κλινικής εικόνας ο ιατρός σας θα επιλέξει το πλέον κατάλληλο ή τον καλύτερο συνδυασμό υπακτικών για την περίπτωση σας.

    • Συμπληρώματα φυτικών ινών. Αυτά αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων. Περιλαμβάνουν κυρίως το ψύλλιο, την γόμα γκουάρ (guar gum) και την μεθυλοκυτταρίνη.
    • Διεγερτικά της κινητικότητας. Περιλαμβάνουν την δισακοδύλη, το πικοθειϊκό νάτριο, τις γλυκοσίδες σέννας και την προυκαλοπρίδη, τα οποία μέσω δράσης σε διαφορετικούς υποδοχείς προκαλούν τελικά προωθητικές συσπάσεις στο παχύ έντερο.
    • Ωσμωτικά καθαρτικά – μαλακτικά των κοπράνων. Η δράση τους επιτυγχάνεται με διευκόλυνση της μεταφοράς υγρών μέσα στο έντερο. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν το γάλα μαγνησίας, η λακτουλόζη, η λακτιτόλη, η μακρογόλη ή πολυαιθυλενολγλυκόλη, το sodium docusate.
    • Λιπαντικά των κοπράνων. Με κύριο εκπρόσωπο το παραφινέλαιο, τα λιπαντικά μειώνουν τις τριβές διευκολύνοντας έτσι την ευκολότερη μετακίνηση των κοπράνων.
    • Υποκλυσμοί (κλύσματα) και υπόθετα. Υποκλυσμοί φωσφορικού νατρίου, ή απλώς χλιαρού νερού βρύσης είναι χρήσιμοι για να ρευστοποιήσουν τα κόπρανα και να διεγείρουν την εντερική κένωση. Υπόθετα γλυκερίνης, δισακοδύλης, ή μακρογόλης μπορούν επίσης να μαλακώσουν τα κόπρανα στο τελικό τμήμα του εντέρου.

    Επανεκπαίδευση πυελικού εδάφους

    Η επανεκπαίδευση του πυελικού εδάφους με τεχνικές βιοανάδρασης πραγματοποιείται από ειδικούς φυσικοθεραπευτές με την βοήθεια ειδικών συσκευών που σας διδάσκουν να  χαλαρώνετε και να συσφίγγετε τους κατάλληλους πυελικούς μυς. Η χαλάρωση του πυελικού εδάφους την κατάλληλη στιγμή κατά την αφόδευση μπορεί να διευκολύνει την αποβολή των κοπράνων. Η βιοανάδραση έχει καλά αποτελέσματα σε ασθενείς με πρωκτισμό ή ασυνέργεια (βλέπε παράγραφο αιτιολογίας δυσκοιλιότητας), όταν αυτοί είναι αποφασισμένοι και με υψηλό κίνητρο συμμετοχής στην θεραπεία.

    Κατά την διάρκεια μιας τυπικής συνεδρίας βιοανάδρασης, ένας ειδικός μανομετρικός καθετήρας τοποθετημένος στο ορθό καταγράφει την τάση των σφιγκτήρων και του πυελικού εδάφους. Ο φυσικοθεραπευτής σας καθοδηγεί σε ασκήσεις διαδοχικής σύσπασης και χαλάρωσης των πυελικών μυών. Ταυτόχρονα η συσκευή καταγράφει και απεικονίζει την μυϊκή τάση με εύληπτα οπτικά ή ηχητικά σήματα, που σας πληροφορούν σε αληθινό χρόνο εάν έχετε χαλαρώσει επαρκώς τους πυελικούς μυς σας.

    Χειρουργική επέμβαση

    Η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί μια θεραπευτική επιλογή στις σπάνιες περιπτώσεις που η δυσκοιλιότητα οφείλεται σε πρόπτωση του ορθού, ευμεγέθη ορθοκήλη, εντεροκήλη, πρωκτική στένωση, ή ραγάδα δακτυλίου.

    Στις περιπτώσεις όπου όλες οι συντηρητικές θεραπείες έχουν αποτύχει και έχει τεκμηριωθεί βραδεία διάβαση των κοπράνων στο παχύ έντερο, η χειρουργική αφαίρεση τμήματος ή και ολόκληρου του παχέος εντέρου αποτελεί μια επιπλέον θεραπευτική επιλογή.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Οι παραπάνω οδηγίες είναι ενδεικτικές, δεν έχουν καθολική ισχύ και δεν υποκαθιστούν την προσεκτική και άμεση ιατρική εκτίμηση του ασθενούς. Δεν συστήνεται η δοκιμή καμιάς από τις ανωτέρω θεραπείες χωρίς ιατρική συνταγή ή παραπομπή. Ο ιατρός σας θα σας εξηγήσει λεπτομερώς τις επιλογές και θα υποδείξει την καλύτερη για την περίπτωση σας.